Het aantal bibliotheekleden is in de afgelopen decennia fors gekrompen. Het absolute piekjaar was 1994. In dat jaar bezat een recordaantal Nederlanders een bibliotheekpas: 4,59 miljoen mensen, goed voor 30% van de bevolking. In 2000 daalde het aantal leden tot 4,31 miljoen (27% van de bevolking), om in 2020 uit te komen op 3,46 miljoen (20% van de bevolking). Ten opzichte van 2019 daalde het aantal leden in 2020 met 4% (Koninklijke Bibliotheek, 2021; CBS, 2021; CBS, 2021). Het werkelijke bereik van bibliotheekproducten ligt mogelijk boven de 20% van de bevolking. De helft van de bibliotheekleden leent namelijk weleens boeken of andere materialen voor iemand anders, zoals de partner of de kinderen (KvB Boekwerk & GfK, 2021, meting 55).
De krimp op lange termijn komt vrijwel volledig voor rekening van de volwassen leden. Sinds 2000 is het aantal Nederlanders van achttien jaar en ouder met een bibliotheekpas met 1 miljoen mensen gedaald, naar 1,26 miljoen leden (-44%). In 2020 was 9,5% van de volwassen Nederlanders lid van de bibliotheek. In 2005 ging het om 16%, in 2000 om 18%. Het aantal volwassen leden daalde van 2019 op 2020 met 4,6% (Koninklijke Bibliotheek, 2021; CBS, 2021; CBS, 2021).
Tussen 2000 en 2005 verwelkomden bibliotheken ook elk jaar minder jeugdleden. Daarna volgde er een heropleving. Het aantal kinderen en jongeren met een pasje is sinds 2005 met 222.000 mensen gegroeid, naar 2,2 miljoen jeugdleden (+11%). In 2020 was 68% van de Nederlanders van zeventien jaar en jonger lid van de bibliotheek. In 2005 ging het om 56%, in 2000 om 59%. Het aantal jeugdleden daalde van 2019 op 2020 met 4,1%: dit is de derde jaar-op-jaar-daling sinds 2005 (Koninklijke Bibliotheek, 2021; CBS, 2021; CBS, 2021).
Dat het aantal jeugdleden zich positiever ontwikkelt dan het aantal volwassenen leden, komt mogelijk door de speciale aandacht voor deze doelgroep. Bibliotheken bieden een gratis lidmaatschap aan voor kinderen van zeventien jaar en jonger. Hiernaast organiseren ze, in samenwerking met partijen zoals Stichting Lezen en CPNB, leesbevorderingsprogramma’s en -campagnes. Voorbeelden zijn Boekstart, de VoorleesExpress, de Bibliotheek op school, de Nationale Voorleeswedstrijd en Read2Me!. De daling bij volwassen leden komt mogelijk door de dalende tijdsbesteding aan lezen (Koninklijke Bibliotheek, 2021).
Het zijn, naast kinderen en jongeren tot 17 jaar, met name vrouwen, hoger opgeleiden, fervente kopers van boeken en fervente lezers van boeken die lid zijn van de bibliotheek (KvB Boekwerk & GfK, 2021, meting 55).
