Gezamenlijke leesactiviteiten
Een intensieve leesopvoeding is goed voor de leesvaardigheid. Middelbare scholieren die vaak zijn voorgelezen of vaak samen met hun ouders hebben (stil) gelezen, behalen betere leesprestaties. Ze scoren in PISA 25 punten hoger dan leeftijdsgenootjes die dat onregelmatig of helemaal niet deden. Dit verschil staat gelijk aan een half jaar leesonderwijs. Behalve boeken (voor)lezen helpt ook het vertellen van verhalen en het voeren van gesprekken over de dag, al zijn de effecten daarvan geringer (PISA in Focus, 2011). Tien- tot negentienjarigen die op jonge leeftijd door hun ouders zijn voorgelezen, zijn ook vaardiger in lezen (Gottfried et al., 2015).
Dezelfde bevindingen zijn gedaan bij basisscholieren. Ook zij zijn vaardiger in lezen als hun ouders hen voorlezen en verhaaltjes vertellen. Hoewel de leesvaardigheid van basisscholieren tussen 2001 en 2021 is teruggelopen (Expertisecentrum Nederlands, 2023), geldt dit in mindere mate voor kinderen met een rijk leesklimaat thuis (Netten, 2014).
Leeshouding ouders
Ouders die een positieve leeshouding hebben, ondernemen vaker samen leesactiviteiten met hun kind. Hierdoor scoren deze kinderen op latere leeftijd beter op leesbegrip dan kinderen van wie de ouders een minder positieve leeshouding hebben (Norudin et al, 2024).
Ouders kunnen bij het leren lezen ook een positieve rol vervullen. Ze doen dat door hun kind voor te lezen, naar de leeskunsten van hun kind te luisteren, of samen met hun kind hardop te lezen. Het meest effectief zijn ze als ze hun kind specifieke leesvaardigheden aanleren, zoals het alfabet of het beheersen van nieuwe woorden. Zowel lezers met een normale ontwikkeling als als leerlingen die moeite hebben met lezen, hebben hierbij baat voor hun leesvaardigheid; de winst is nagenoeg gelijk voor kinderen uit alle sociale milieus (Sénéchal, 2006).
Beschikbaarheid boeken thuis
Kinderen die veel boeken in huis hebben, hebben meer interesse in lezen. Daardoor ontwikkelen ze ook weer een betere taalvaardigheid (Yu et al., 2025). Hoe meer boeken basisscholieren thuis hebben, hoe hoger hun leesprestaties (Expertisecentrum Nederlands, 2023; Inspectie van het Onderwijs, 2022). Het laatste geldt in het bijzonder bij de aanwezigheid van kinderboeken (Expertisecentrum Nederlands, 2017). Volwassenen die als veertienjarige veel boeken in huis hadden, presteren sterker op taalvaardigheid. Het aantal boeken in huis hangt sterker samen met de taalvaardigheid dan het opleidingsniveau van de ouders (Buisman et al., 2024).
