Kinderen en jongeren krijgen met het klimmen der jaren steeds minder begeleiding van hun ouders (en andere opvoeders). Dit geldt ook voor het lezen. De leesopvoeding verliest tussen zeven- en vijftienjarige leeftijd aan intensiteit. Voorlezen, praten over boeken, boekentips geven, boeken cadeau geven, samen naar de boekhandel of bibliotheek gaan: ouders doen het steeds minder vaak met hun kroost (Huysmans, 2013). Zowel nul- tot vijfjarigen als basisscholieren (zes tot twaalf jaar) krijgen dan ook meer aandacht in de leesopvoeding dan middelbare scholieren. 23% van de ouders met dertien- tot achttienjarige kinderen doet geen enkele gezamenlijke leesactiviteit, terwijl dit aantal op jongere leeftijd nihil is (DUO Onderwijsonderzoek, 2017; KvB Boekwerk & GfK, 2017, meting 42).
Kinderen bepalen met het klimmen der jaren hoe langer hoe meer zelf welke boeken ze willen lezen. Ze krijgen met het ouder worden vaker hulp of advies van vrienden en vriendinnen bij het uitzoeken van een boek. Opa’s en oma’s, andere familieleden en docenten spelen, net als de ouders, een steeds geringere rol (Huysmans, 2013; KvB Boekwerk & GfK, 2023, meting 64). De bibliothecaris en boekhandelaar blijven tussen het zevende en vijftiende levensjaar ongeveer even vaak steun bieden bij de boekenkeuze (Huysmans, 2013). Tussen het twaalfde en 25e levensjaar krijgen steeds minder jongeren en jongvolwassenen tips van de bibliothecaris maar steeds meer van de boekhandelaar. In deze levensfase neemt ook de invloed van sociale media en online leesplatforms toe (KvB Boekwerk & GfK, 2023, meting 64).
Ruim de helft van de twaalf- tot twintigjarigen zegt overwegend vrienden te hebben die geen boeken lezen in de vrije tijd. Een kwart geeft aan dat de meeste vrienden wel boeken lezen in de vrije tijd. Binnen de lezende vriendengroepen komen gezamenlijke activiteiten rondom boeken beperkt voor. 48% zegt met enige regelmaat met elkaar te praten over boeken, 43% geeft tips over boeken aan elkaar, 27% gaat samen naar boekhandel of bibliotheek en 21% leest samen stil (Qrius, 2021).
