Citeren? Stichting Lezen - Leesmonitor(2024). Digitale vertelmiddelen stimuleren taalontwikkeling. https://www.lezen.nl/onderzoek/digitale-vertelmiddelen-stimuleren-taalontwikkeling/.
14 september 2023

Digitale kinderboeken bevatten vaak vertelmiddelen die niet mogelijk zijn in gedrukte boeken. Kenmerkend zijn een luisterversie, video’s en animaties, muziek en achtergrondgeluid en allerhande aanklikbare hotspots. Daartoe behoren spelletjes, quizvragen over het verhaal, een woordenboek en feedback van een tutor en/of karaokebalk die met de tekst meeloopt.

Overzichtsstudies naar dergelijke verrijkte digitale kinderboeken laten verschillende resultaten zien. De effecten van digitale extra’s tenderen ernaar positief te zijn voor de taalontwikkeling. Een meta-analyse van 39 studies vindt geen verschil tussen het voorlezen van digitaal verrijkte en papieren kinderboeken (Furenes, Kucirkova & Bus, 2021). Een andere meta-analyse van 29 studies wijst uit dat digitale kinderboeken een groter effect hebben op de woordenschat dan papieren kinderboeken. Voor verhaalbegrip is er geen verschil (Savva et al., 2022). Een derde meta-analyse van 43 studies toont wel een positief effect aan van digitale extra’s op verhaalbegrip, naast een effect op woordenschat. De effectgroottes zijn ‘verwaarloosbaar’ voor kinderen met een normale taalontwikkeling (cohen’s d < 20) en ‘matig/klein’ voor kinderen met een taalachterstand (cohen’s d=0.2-0.5). In het bijzonder voor de laatste groep bezitten digitale vertelmiddelen bij het voorlezen dus specifieke voordelen ten opzichte van papier (Takacs, Swart & Bus, 2015; Bus & Takacs, 2015).

Er bestaat geen effect op de leesmotivatie. Het lijkt erop dat digitale vertelmiddelen niet zozeer de interesse van kinderen stimuleren, als wel de cognitieve verwerking ondersteunen (Takacs, Swart & Bus, 2015; Bus & Takacs, 2015).

Digitale kinderboeken, zowel met als zonder digitale extra’s, kunnen ook deel uitmaken van trainingsprogramma’s op de computer. Dergelijke interventies hebben een positief effect op de groei van het fonologisch bewustzijn en de ontluikende leesvaardigheid van peuters en kleuters. Uit een meta-analyse van 59 studies, waarvan er twintig betrekking hebben op e-boeken, komen effectgroottes naar voren die ‘matig/klein’ zijn voor zowel het fonologisch bewustzijn (d=0,27) als de ontluikende leesvaardigheid (d=0,23) (Verhoeven et al., 2020).

Kinderen die zelf kunnen lezen, hebben ook baat bij multimediale en interactieve verrijkingen. Een meta-analyse van 32 studies vindt een ‘klein’ positief effect van verhalende verrijkte digitale boeken op het verhaalbegrip (cohen’s d = 0,37) (Schwabe et al., 2022).