De rijke leesomgeving prijkt bovenaan de nieuwe kerndoelen Nederlands. En dat is niet gek, want het is bewezen dat een rijke leesomgeving positief samenhangt met leerprestaties. Vooral wanneer deze een actuele boekencollectie en professionele begeleiding samenbrengt. Toch daalt het aantal schoolmediatheken, en geeft vier op de tien schoolleiders in het vo aan dat hun school nu niet uitstraalt dat lezen belangrijk is. Wat kun je als school doen om voor een rijke leesomgeving te zorgen?
Onderzoek onder schoolleiders
Veel vo-scholen hechten belang aan leesonderwijs. Dit blijkt uit nieuw onderzoek dat Stichting Lezen deed onder schoolleiders en docenten (beschikbaar vanaf 28 november):
- Bijna alle (94%) van de schoolleiders geeft aan dat er op hun school vrij lezen plaatsvindt.
- Bijna alle (92%) docenten Nederlands vinden het belangrijk lesactiviteiten te doen die bijdragen aan leesplezier en leesvaardigheid.
Toch blijken veel scholen ook knelpunten te ervaren, met name bij het verzekeren van de rijke leesomgeving. Vier op de tien schoolleiders geeft aan dat hun school nu niet uitstraalt dat lezen belangrijk is. Verder blijkt:
- Slechts de helft (51%) heeft voldoende leesplekken.
- Een merendeel (57%) beschikt niet over een mediatheek of schoolbibliotheek met een betaalde professionele mediathecaris.
- Een derde (34%) biedt leerlingen niet op elk moment van de dag toegang tot de boekencollectie op school.
Wat is het belang van de schoolbibliotheek?
Om leerlingen en docenten te verzekeren van een rijke leesomgeving, is een professionele schoolbibliotheek essentieel. De schoolbibliotheek is namelijk het hart van goed onderwijs op school. Toch bleek uit onderzoek van DUO dat slechts één op de vier scholen in het vo nu een professionele mediatheek – met begeleiding met opgeleid personeel – heeft.
Stichting Lezen startte begin oktober – de maand van de schoolbibliotheek – een campagne om aandacht te vragen voor de schoolbibliotheek, en schoolleiders te inspireren een rijke leesomgeving in te richten. De organisatie ondertekende het IFLA-UNESCO Manifest Schoolbibliotheek 2025 en riep andere (lees)beleidsorganisaties en scholen op dit ook te doen. Inmiddels hebben meer dan twintig organisaties en scholen de oproep ondersteund met een ondertekening. Het manifest haalde onder andere De Volkskrant.
Welke rol heeft de schoolleiding?
Leerlingen hebben een rijke leesomgeving nodig. Als schoolleiding kun je deze garanderen. Schoolleiders leggen namelijk de basis voor de faciliteiten die nodig zijn voor beter leesonderwijs en goede schoolresultaten. Zonder visie en leiderschap heeft een school geen beleid, ruimte of faciliteiten voor een rijke leesomgeving. Toch kan het een hele uitdaging zijn te bepalen waar je moet beginnen. Elke school is immers uniek, en elk onderwijs en beleidsplan heeft andere accenten.
Zo garandeer je een rijke leesomgeving op jouw school
De onderzoekers van Stichting Lezen doen een aantal aanbevelingen in het stand van zakenonderzoek. Zo raden ze schoolleiders aan:
- Maak gebruik van de door de overheid beschikbaar gestelde middelen
Verbetering of aanbouw van een schoolbibliotheek kost geld. Wel 20% van de schoolleiders geeft aan onvoldoende budget te hebben voor leesbevordering. Gelukkig kunnen scholen in het voortgezet onderwijs de komende jaren volop rekenen op overheidsgelden. Ga na welke financiële middelen er zijn, en hoe je dit kunt inzetten voor de leesomgeving op school. - Maak voldoende budget vrij voor leesbevordering
Een open deur, maar niet minder waar. Bij het verbeteren of aanleggen van een schoolbibliotheek komen allerlei structurele kostenposten kijken. Niet alleen ‘boekcollectie’ en ‘boekenkasten’, maar ook ‘taakuren’. Slecht 64% van de schoolleiders geeft aan dat er voldoende taakuren zijn begroot voor de leesbevordering op school. Zorgt dus dat je alle kostenposten in beeld hebt voordat je budget toewijst. - Investeer in een goed uitgeruste schoolbibliotheek met professionele begeleiding
Een lokaal met boekenplanken in de klas is een goed begin, maar het halve werk. Alleen met een goede mediatheek of schoolbibliotheek, bemenst door opgeleid personeel, leg je als school de basis voor goed leesonderwijs.
Doe mee met de Nationale Mediatheek Trofee
Heeft jullie school een mediatheek of schoolbibliotheek waar jullie trost op zijn? Geef je dan op voor de Nationale Mediatheek Trofee, de jaarlijkse wedstrijd waarmee schoolbibliotheken in het zonnetje worden gezet. Winnaars krijgen €1000 budget aan nieuw materiaal voor de boekencollectie op school. Meedoen?