25 maart 2024

De opkomst van schermmedia heeft ingrijpende gevolgen voor het lezen. Behalve dat digitale apparaten concurreren om de schaarse vrije tijd, brengen ze ook risico’s met zich mee voor de kwaliteit van het lezen. Cultuurcritici en wetenschappers waarschuwen dat de aandachtsspanne krimpt. Waar mensen teksten voorheen diepgaand doorgrondden, gebeurt dit tegenwoordig steeds vaker non-lineair, gefragmenteerd, vluchtig en oppervlakkig.

Stapel met boeken Digitaal lezen, anders lezen? Op lichtblauwe achtergrond.

Deze publicatie bevat een proefschrift van Niels Bakker (Stichting Lezen & Vrije Universiteit). Hij heeft bovenstaande aannames van empirische evidentie willen voorzien. Dit gebeurt door papieren en digitale boeken in verschillende studies met elkaar te vergelijken. Digitale apparaten blijken, in vergelijking tot papier, inderdaad te leiden tot minder lineair lezen, meer taskswitchen tijdens het lezen en een minder prettige en optimale leeservaring. Er zijn ook lichtpunten. De e-reader blijkt binnen het landschap van digitale apparaten een positieve uitzondering. Hiernaast maakt het nogal uit hoe mensen taskswitchen. Als zij het lezen afwisselen met activiteiten die inhoudelijk gerelateerd zijn aan de tekst, bevordert dit het diepgaande lezen.

In 2019 publiceerde Niels Bakker bij Stichting Lezen een deelstudie van zijn proefschrift: De tablet voor vrij lezen: vriend of vijand? Download het rapport hier: De tablet voor vrij lezen: vriend of vijand? – Stichting Lezen