Digitale boeken bieden andere mogelijkheden dan gedrukte boeken. Lezers tikken en vegen op het scherm om zich door de tekst te bewegen, kunnen het lettertype en de lettergrootte aanpassen, en leiden uit de dikte van de scrollbalk of de resterende leestijd af hoe ver ze zijn in de tekst. Ook kunnen ze naast het lezen andere activiteiten uitvoeren op hun apparaat (‘taskswitchen’).
Digitale boeken leiden tot een minder diepgaand begrip van de tekst dan papieren boeken. Drie meta-analyses van respectievelijk 54, 33 en 17 studies vinden effectgroottes tussen de -0,21 en -0,25. Dit wijst op een ‘klein’ negatief effect op lees- en tekstbegrip, in het nadeel van digitale boeken (Clinton, 2019; Delgado et al., 2018; Kong, Sik Seo & Zhai, 2018).
Het negatieve effect van het scherm blijkt op te gaan voor informatieve, maar niet voor verhalende teksten (Delgado et al., 2018). Een meta-analyse van 32 studies naar verhalende teksten vindt ook geen effect op het begrip (Schwabe et al., 2022).
Voorlezen aan kinderen
Onder kinderen tussen de 1 en 8 jaar is er geen verschil tussen het voorlezen van papieren en digitale kinderboeken. In een meta-analyse van 39 studies blijft voor het verhaalbegrip een effect achterwege. Tegelijkertijd wordt de ontwikkeling van de woordenschat gestimuleerd door digitale kinderboeken. De effectgrootte is 0,18 in het voordeel van het scherm, wat duidt op een ‘verwaarloosbaar’ positief effect. Dit is het geval bij informatieve teksten (Furenes, Kucirkova & Bus, 2021).
Digitale luisterboeken
Luisterboeken vormen een specifieke variant van het e-boek, waarin een verteller de tekst voorleest. Het effect van deze boeken verschilt per genre. Het tekstbegrip is bij verhalende luisterboeken minstens zo diepgaand als bij leesboeken, en bij informatieve luisterboeken minder diepgaand. Mogelijk komt dit door de duidelijke structuur van verhalen. Hiernaast speelt het vaak studerend lezen van informatieve teksten een rol, waarbij lezers de behoefte hebben aan vooruit- en teruglezen en markeringen en aantekeningen willen maken. Het zijn vooral jongere lezers die baat hebben bij luisterboeken (Singh & Alexander, 2022).
