icon home

Zaïre Krieger werd vernoemd naar het Afrikaanse land Zaïre, de huidige Democratische Republiek Congo, vertelt ze in buurthuis Wijkpaleis in Rotterdam-West. ‘In 1994 was mijn moeder zwanger en zag ze op tv hoe de genocide uit Rwanda oversloeg naar het buurland. Ze vond het zo erg dat de Verenigde Naties niet optraden maar wegkeken, dat ze besloot mij Zaïre te noemen, zodat het voor altijd remembered zou worden.’

Is dat niet een zware opdracht voor een kind? ‘Nee, zo ervaar ik het helemaal niet. Ik ontdekte het pas toen ik ouder werd, hoor, maar het voelt volkomen natuurlijk. Ik zou niet kunnen leven met een baan waarmee ik de wereld niet een beetje beter maak. Dat is mijn base level, mijn minimum. Ook bij mijn kunst stel ik vragen: wat doe ik eigenlijk? Wat voegt het toe? Als iemand zegt: je inspireert me, dan is het goed. Ik wil graag betekenis hebben, verbonden zijn aan mijn community.’

Tijdens Keti Koti sprak je bij het Slavernijmonument in Rotterdam. Voel je je verbonden met de geschiedenis van de Surinaamse gemeenschap?

‘Ja. Mijn beide ouders komen uit Suriname, ik heb er veel familie. Dat gevoel van verbondenheid is sterker geworden naarmate ik ouder ben geworden. Ik treed vaak op als performer, maar dit was ongelooflijk speciaal. Alles aan die bijeenkomst was even heftig. Het feit dat je gevraagd wordt, dat je daar mag staan, dat er rituelen worden uitgevoerd die je herkent. Na afloop kwam er een oudere tante naar me toe die zei: ik moet je even een knuffel geven. Dat ik andere mensen trots kan geven, vind ik ongekend.’

Was het vertalen van de gedichten van Amanda Gorman ook een opdracht die veel losmaakt?

‘Enorm veel. Er ging natuurlijk een hoop aan vooraf. Vooral de reactie van mijn familie in New York was zo overdonderend. Ze waren out of their minds happy dat hun nicht Amanda Gorman mocht vertalen. De trots die zij voelen is zó enorm, dat kan ik niet beschrijven.’

Hoe ben je spokenword-artiest geworden?

‘Het overkwam me. Ik zeg altijd: spoken word heeft mij gevonden. Ik was journalist en schreef veel opiniestukken over discriminatie, feminisme, hiphop en sociaal engagement. Ik schreef ook poëzie, maar alleen voor mijzelf. Tot Gershwin Bonevacia mij uitnodigde voor een Poetry Night bij de Openbare Bibliotheek Amsterdam. Het was Black Achievement Month 2018 en hij vroeg: wil je langskomen? Voor die gelegenheid heb ik een stuk geschreven waar ik nog steeds mee optreed: “Code switching”.’

‘Code switching’ gaat over het constant laveren tussen werelden. Ervaar je het leven zo?

‘Op de middelbare school zeker. Ik ben opgegroeid in Amsterdam Noord en ging naar het 4e Gymnasium in West. Dat was een andere wereld. Ik kwam uit een buurt waar je toen niet dood gevonden wilde worden, op school had iedereen een driedubbele achternaam. Ik moest echt de tijd nemen om me te verdiepen in de taal en alle codes, het was constant schakelen. Toch heb ik een ongelooflijk leuke schooltijd gehad, het was een enorm enerverende school. Ik deed mee aan performances, muziekavonden, ik zat in de leerlingenraad, draaide mee tijdens open dagen. Ik heb heel veel geleerd van mijn docenten filosofie, drama en klassieke talen op allerlei gebieden: logica, argumentatie, overtuigingskracht. Ik ben ervan overtuigd dat ik niet zo’n goeie spokenword-artiest was geworden als ik geen Latijn had leren ontleden.’

Las je veel als kind? Was er een beslissend boek?

‘Mijn moeder las altijd voor, ze is docent Nederlands op het mbo. Ze was enorm gefixeerd op correcte spelling en stond minstens een keer per dag met het Groene Boekje in haar hand. We hadden altijd een bibliotheekpas. Op mijn basisschool was het: Zaïre gaat nooit mee buitenspelen, ze is altijd aan het lezen. Wat ik mij nog goed herinner is de serie The Hunger Games van Suzanne Collins, daar ging ik helemaal in op. Met mijn beste vriendin voerde ik er lange gesprekken over. We identificeerden ons met hoofdpersoon Katniss Everdeen. Maar toen we ons afvroegen: wie zijn wij zelf, kwamen we tot de conclusie dat wij niet bij haar, maar bij de Capitoolbewoners hoorden. Het Capitool is een stad vol glamour waar in rijkdom wordt geleefd, waar iedereen met een gezicht vol fillers en botox rondloopt en kotst om meer te kunnen eten, dat soort weelde.

Wij als Nederlanders zijn geen haar beter, vonden we. Dat was mijn eerste sociaalkritische en zelf-positionerende gesprek met een vriendin. We zijn zelfs verkleed als Capitoolmensen naar de film gegaan!’

In 2019 won je de Spoken Award in de categorie Gospel. Is geloof belangrijk voor je?

‘Ik heb altijd gevoeld dat er iets groters is. Ik ben na mijn zeventiende wel een tijdlang weggeweest uit de kerk, maar na een paar jaar begon het te kriebelen. Toen kwam ik terecht bij Hillsong. Het is een vrijzinnige kerk met veel jonge bezoekers: studenten, jongeren. Ik vorm echt een community met hen. Over de liederen die er worden gezongen, kan ik me buigen als over poëzie. Zo is er een lied over de cirkel van het leven, ‘Seasons’. Prachtig vind ik dat. Er is iets met poëzie en taal wat divine inspired is.’

Ik was niet zo’n goeie spokenwordartiest geworden als ik geen Latijn had leren ontleden

Ervaar je die vreugde ook als je zelf schrijft of optreedt?

‘Absoluut. Alles met taal vind ik interessant: het schrijven van proza, het afnemen van interviews, het voordragen van poetry. Ook bij mijn studie rechten ervaar ik plezier in taal. Het is fascinerend hoe wij met behulp van taal gerechtigheid en morele overwegingen kaderen. Rijmen vind ik helemaal geweldig, dat is een bijzondere skill, die zo leuk is. Het is als een spier die je moet trainen. Als ik aan het rijmen ben, is dat voor mij een joy. Amanda Gorman vertalen was een uitdaging. Haar taal heeft een punchy nature. In het Nederlands is het moeilijk om dezelfde emotionele impact te bewerkstelligen, wij zijn zoveel nuchterder. De kunst is: hoe kan ik het Nederlands net zo krachtig maken?’

Waar wil je in de toekomst met je werk naartoe?

‘Ik ben een duizendpoot en vind het leuk om te kunnen switchen. Ik zou het saai vinden om alleen journalist te zijn of alleen advocaat – ik wil ook mijn activistische, kunstige zelf kunnen zijn. Ik ben nu bezig met visuele muziek en wil de meer verdiepende onderzoeksjournalistiek in, misschien iets doen voor televisie. Als ik iets maak, moet het altijd een educatief doel hebben. Het bevragen van macht, het informeren van het publiek – mijn werk zal altijd over een van die twee gaan.’

Zaïre Krieger (Amsterdam, 1995) studeerde rechten aan de Haagse Hogeschool en volgt nu de master International Public Law aan Tilburg University. Daarnaast is ze journalist voor het geëngageerde online magazine OneWorld en de maatschappijkritische podcast Dipsaus. Haar gedicht ‘Code switching’ is te vinden als TED-talk op TEDxAmsterdamWomen 2019; ‘Brieven aan Vrouwen’ is te lezen in de jubileumbundel Melkweg 50 Lichtjaren (Van Lennep). Haar vertaling van Amanda Gorman’s ‘The Hill We Climb’ verscheen op 7 september bij Meulenhoff. Eind 2021 is ze te zien in de tournee van oud-winnaars van de Spoken Awards die langs verschillende theaters trekt.