Met 13,4% behoort de provincie Friesland tot de top drie van Nederlandse provincies met de meeste laaggeletterde inwoners. Begin 2025 krijgen gemeenten de regie voor het uitvoeren van een integrale aanpak voor het bestrijden van laaggeletterdheid. Friese gemeenten werken nu al met veel betrokkenheid aan deze opgave, zo blijkt uit onderzoek naar de huidige geletterdheidsaanpak. De onderzoekers bevelen aan om het netwerk verder te versterken en meer samenhang in de aanpak te brengen.
Monitoring en impactmeting
Lezen en schrijven zijn essentiële vaardigheden om volwaardig deel te kunnen nemen aan de samenleving. Dat geldt niet alleen voor de arbeidsmarkt, maar ook voor het zelfstandig kunnen functioneren in het dagelijks leven. Er is daarom een groeiende aandacht voor het bevorderen van lees-, taal- en digitale vaardigheden.
Op verzoek van de provincie is via Stichting Lezen door onderzoeksbureau KWINK groep een inventarisatie gemaakt van de huidige geletterdheidsaanpak. Op basis van die inventarisatie hebben zij aanbevelingen geformuleerd voor een bredere integrale aanpak.
De onderzoekers zien dat de gemeenten aandacht hebben voor geletterdheid en dat er al veel gebeurt op dat gebied. Zo worden met de huidige aanpak en projecten bijvoorbeeld mooie verbindingen gelegd met de Friese taal, onder meer via Friese boeken voor kinderen. De onderzoekers adviseren om vooral het netwerk te versterken en meer samenhang in de aanpak te creëren.
In de periode 2025 tot en met 2027 zet de provincie Friesland extra in op kennisdeling en netwerkversterking rond leesbevordering en taal. Het extra geld wil de provincie gebruiken voor monitoring en impactmeting. Hiermee kan vanuit het netwerk beter worden gestuurd op samenhang en effectiviteit van het totaal aan projecten van bibliotheken, scholen, brancheverenigingen en andere partijen. Ook gaan er middelen naar hetgezamenlijke Leesoffensief in Fryslân. Iedereen die mee wil doen aan dit Leesoffensief of meer wil weten kan terecht op www.friesleesoffensief.nl.
Verbinding curatie en preventie
Sinds juni 2020 zijn gemeenten verantwoordelijk voor het bestrijden van laaggeletterdheid. Begin 2025 moeten gemeenten hiervoor een integrale aanpak hebben ontwikkeld. Om gemeenten goed te kunnen ondersteunen bij dit traject heeft de provincie om een overzicht gevraagd van de huidige infrastructuur, bestaande projecten en activiteiten op het gebied van laaggeletterdheid in Friese gemeenten, en aanbevelingen voor het realiseren van een integrale aanpak in de hele provincie.
Friesland vindt het belangrijk om niet alleen in beeld te krijgen hoe laaggeletterdheid wordt bestreden, maar ook welke projecten laaggeletterdheid voorkomen. Juist de verbinding tussen preventie en curatie maakt een integrale aanpak sterker.
Aanpak inventarisatie geletterdheidsaanpak
KWINK groep heeft voor deze opdracht een inventarisatie uitgevoerd van de geletterdheidsaanpak in de 18 Friese gemeenten, op basis van deskresearch, gesprekken en een schriftelijke uitvraag onder alle gemeenten. Vervolgens heeft KWINK groep op basis van de inventarisatie kansen en knelpunten geformuleerd voor het realiseren van een brede integrale geletterdheidsaanpak in de provincie Friesland in 2025. KWINK groep is door eerder onderzoek bekend met de landelijke leesbevorderingsprogramma’s BoekStart (0-4 jaar), de Bibliotheek op school (4-20 jaar), en de Gezinsaanpak, en heeft deze kennis meegenomen bij de inventarisatie.